مجازات شنود غیرمجاز مکالمات تلفنی چیست؟

آیا تا به حال شده زمانی که با تلفن صحبت می کنید به این فکر کنید که در صورت شنیده شدن مکالماتتان توسط نفر سوم چه حسی خواهید داشت؟

بر اساس قوانین شنود غیرقانونی مکالمات و یا چک کردن غیرمجاز پیامک ها و یا پست های الکترونیکی افراد جزو مصادیق جرایم رایانه یی محسوب می شود و بسته به نوع جرم مجازات خاص خود را دارد.

بر اساس ماده دوم از فصل اول قانون جرایم رایانه یی کشور هر کس به طور غیرمجاز محتوای در حال انتقال ارتباطات غیرعمومی در سیستم های رایانه یی یا مخابراتی یا امواج الکترومغناطیسی یا نوری را شنود کند، به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ۱۰ تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

مجازات شنود غیرمجاز مکالمات تلفنی چیست؟
مجازات شنود غیرمجاز مکالمات تلفنی چیست؟

آیا تا به حال شده زمانی که با تلفن صحبت می کنید به این فکر کنید که در صورت شنیده شدن مکالماتتان توسط نفر سوم چه حسی خواهید داشت؟

بر اساس قوانین شنود غیرقانونی مکالمات و یا چک کردن غیرمجاز پیامک ها و یا پست های الکترونیکی افراد جزو مصادیق جرایم رایانه یی محسوب می شود و بسته به نوع جرم مجازات خاص خود را دارد.

بر اساس ماده دوم از فصل اول قانون جرایم رایانه یی کشور هر کس به طور غیرمجاز محتوای در حال انتقال ارتباطات غیرعمومی در سیستم های رایانه یی یا مخابراتی یا امواج الکترومغناطیسی یا نوری را شنود کند، به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ۱۰ تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

طبق ماده اول این فصل هم هرکس به طور غیرمجاز به داده lrm; ها یا سیستم های رایانه یی یا مخابراتی که به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده است دسترسی یابد، به حبس از ۹۰ و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا ۲۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

همچنین بنا بر ماده سوم این فصل هرکس به طور غیرمجاز نسبت به داده ای سری در حال انتقال یا ذخیره شده در سیستم های رایانه یی یا مخابراتی یا حامل های داده مرتکب اعمال زیر شود، به مجازات های مقرر محکوم خواهد شد و در صورت دسترسی به داده ای یا تحصیل آن ها یا شنود محتوای سری در حال انتقال، به حبس از یک تا سه سال یا جزای نقدی از ۲۰ تا ۶۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم می شود.

طبق ماده اول این فصل هم هرکس به طور غیرمجاز به داده lrm; ها یا سیستم های رایانه یی یا مخابراتی که به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده است دسترسی یابد، به حبس از ۹۰ و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا ۲۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد

به گزارش ایسنا، برای در دسترس قرار دادن داده های مذکور برای اشخاص فاقد صلاحیت، حبس از دو تا ۱۰ سال در نظر گرفته شده و افشا یا در دسترس قرار دادن داده های مذکور برای دولت، سازمان، شرکت یا گروه بیگانه یا عاملان آن ها، حبسی از پنج تا ۱۵ سال دارد.

داده ی سری داده ای است که افشای آن ها به امنیت کشور یا منافع ملی لطمه میlrm;زند.

ناآگاهی مثل پهن کردن فرش قرمزی برای مجرمان است به همین دلیل در بسیاری از موارد ناآگاهی قربانی نقش قابل توجهی در وقوع جرم دارد. ممکن است این غفلت ها قبل از وقوع جرم، زمینه ارتکاب آن را فراهم کند یا ممکن است ناآگاهی قربانی بعد از ارتکاب جرم، فرار مجرم را امکانپذیر یا او را در ارتکاب جرم جری تر کند.
مزاحمت تلفنی

ناآگاهی مثل پهن کردن فرش قرمزی برای مجرمان است به همین دلیل در بسیاری از موارد ناآگاهی قربانی نقش قابل توجهی در وقوع جرم دارد. ممکن است این غفلت ها قبل از وقوع جرم، زمینه ارتکاب آن را فراهم کند یا ممکن است ناآگاهی قربانی بعد از ارتکاب جرم، فرار مجرم را امکانپذیر یا او را در ارتکاب جرم جری تر کند.
مزاحمت تلفنی

به عنوان مثل تصور کنید که اگر بعد از هر مزاحمت تلفنی، قربانیان این جرم موضوع را پیگیری کنند در این صورت تعداد مزاحمت های تلفنی تا چه اندازه کمتر خواهد شداما معمولا مردم از کنار این جرم می گذرند و به دنبال آن مرتکب این جرم نیز وقتی با واکنشی مواجه نمی شود به ارتکاب آن ادامه می دهد. در ادامه با بررسی یک پرونده مشاهده خواهیم کرد که رسیدگی به شکایت مزاحمت تلفنی چه مسیری را طی می کند.

مزاحمت تلفنی

در پرونده کیفری حاضر، خانم زهرا. به عنوان شاکی دعوا، شکواییه ای را علیه آقای حمیدرضا. تنظیم می کند. موضوع شکایت وی عبارت است از جرم مزاحمت تلفنی. شاکی پرونده در شکایت نامه خود چنین اظهار کرده است: <<آقای حمیدرضا. از ساعت 12 شب به بعد و در فواصل زمانی کوتاه مرتبا و به طور متمادی از طریق تلفن ثابت با منزل اینجانب تماس می گیرد و به این طریق مزاحمت هایی را برای اینجانب و همچنین خانواده ام ایجاد کرده است. به این ترتیب از محضر دادگاه محترم تقاضای رسیدگی به این موضوع و تعقیب و به مجازات رساندن متهم دعوا را دارم>>. شکواییه خانم زهرا. به همراه سایر اوراق مربوط به پرونده به دادسرای عمومی و انقلاب صالح تقدیم می شود. دادسرای عمومی و انقلاب نیز دستور ارجاع پرونده به کلانتری محل را در برای انجام تحقیقات مقدماتی می دهد. به این ترتیب خانم زهرا. به عنوان شاکی پرونده، با دریافت مجدد پرونده، آن را به کلانتری محل وقوع جرم می برد. پرونده مذکور پس از ثبت در این نهاد انتظامی، تکمیل می شود. در کلانتری فوق اظهارات مجدد خانم زهرا. در پرونده قید می شود. سپس پرونده به دادسرای عمومی و انقلاب مذکور بازگردانده می شود. پس از این اقدام، پرونده به شعبه سوم دادیاری فرستاده می شود. در ادامه پرونده از طریق دفتر شعبه دادیاری به دادیار قضایی داده می شود. وی نیز با ملاحظه محتویات پرونده فعلی، قرار تحقیق و معاینه محلی صادر می کند. همچنین دادیار پرونده دستور تحقیق و پیگیری در خصوص وضعیت روحی، روانی، شغلی و اجتماعی مشتکی عنه، یعنی آقای حمیدرضا. به طور نامحسوس می دهد. پس از تکمیل پرونده و انجام دستورهای مقام قضایی، پرونده فوق به کلانتری محل ارسال می شود و بر اساس اخطاریه ای طرفین دعوای کیفری کنونی به کلانتری مذکور احضار می شوند. با حضور متهم دعوا، وی منکر واقعه پیش آمده می شود. سپس پرونده اخیر به دادیاری سوم دادسرای عمومی و انقلاب تهران بازگردانده می شود. دادیار محترم پرونده نیز شاکی دعوا را احضار می کند.

در خصوص شکایت خانم زهرا. به طرفیت آقای حمیدرضا. در خصوص مزاحمت تلفنی با عنایت به شکایت شاکی مبنی بر مزاحمت های شبانه روز مشتکی عنه برای وی و خانواده اش و گزارش مرجع انتظامی و دفاعیات بلاوجه متهم به استناد ماده 641 قانون مجازات اسلامی به چهار ماه حبس محکوم می شود. رای صادره حضوری و 20 روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر در محاکم تجدیدنظر استان تهران می باشد

وی با حضور در جلسه رسیدگی در دادیاری مذکور، اظهار می کند که شش ماه قبل نیز با مراجعه به اداره مخابرات و تکمیل فرم و شناسایی و اعلام شماره آقای حمید رضا. از طریق این اداره نیز پیگیر ماجرا شده است که حتی سه بار به متهم دعوا نیز به دلیل این موضوع اخطار شده بود و مدت 2 ماه نیز خط تلفن وی قطع بوده است. در نهایت طرفین دعوا با گواهان و شهود در شعبه سوم دادیاری حاضر می شوند و در نتیجه مقرر می شود که مشتکی عنه، آقای حمید رضا. دیگر مرتکب عمل مزاحمت نشود. گفتنی است، شهود پرونده در این مرجع قضایی اعلام می کنند که حدود 2 سال پیش طرفین با یکدیگر به مدت سه ماه نامزد بودند که بعدا به علت پی بردن به اعتیاد مشتکی عنه توسط شاکی دعوا، نامزدی آنها نیز به هم خورده است. در نهایت دادیار پرونده به مشتکی عنه، یعنی آقای حمید رضا. دستور داد که از این عمل زشت دست بردارد تا پرونده وی هر چه زودتر در مرجع قضایی بسته شود اما در جلسه رسیدگی بعدی تعیینی توسط دادیار محترم پرونده، شاکی دعوا مجددا عنوان کرد که اکنون هم مشتکی عنه دعوای کیفری در ساعات شبانه روز و این بار از طریق تلفن عمومی باعث ایجاد مزاحمت برای من و خانواده ام می شود و حتی عمل مزاحمت تلفنی وی نیز تشدید شده است که این موضوع باعث آزار و رنجش خاطر وی شده است. وی در ادامه در جلسه فوق اظهار می کند که با توجه به اینکه متهم به جرم، فردی ضعیف النفس است و به این دلیل به موادمخدر پناه برده است، تقاضای تعقیب و مجازات وی را دارم. در ضمن با توجه به تحقیقات مقدماتی کلانتری محل وقوع جرم پیرامون وضع اجتماعی و شغلی متهم محرز شده است که مشتکی عنه پرونده، فردی بیکار است و باعث آزار و اذیت همسایگان شاکی نیز شده است.

در نهایت دادیار پرونده قرار کفالت به مبلغ 10 میلیون ریال نسبت به متهم دعوا صادر می کند. در ادامه یکی از نردیکان متهم دعوا با حضور در شعبه محترم دادیاری با سپردن سند ماشین پیکان خود، برگه قبولی کفالت را تکمیل و نهایتا دادیار محترم شعبه قرار قبولی کفالت را تا زمان صدور حکم و اجرای آن صادر می کند که با توجه به عدم اعتراض متهم دعوا، پرونده روال خود را طی می کند. مجددا شاکی دعوا با حضور در دادیاری محترم بیان می کند که مشتکی عنه پرونده هنوز هم به مزاحمت و آزار وی و خانواده اش ادامه داده و حتی چند بار با الفاظ رکیک و با تغییر صدای خود شاکی دعوا را تهدید کرده است همچنین شاکی با قرار گذاشتن در یکی از پارک های تهران و با وجود چند شاهد، حضور متهم را گواهی کرده است، اما متهم دعوا اظهارات شاکی را رد کرده و بیان می کند تنها از محل موردنظر در حال تردد بوده است و پس از آن شاکی به وی نزدیک شده و با او صحبت کرده است. در هر حال مقام قضایی پرونده، قرار مجرمیت علیه متهم دعوا صادر می کند. در نتیجه پرونده مزبور همراه با قرار مجرمیت صادره نزد دادیار اظهارنظر ارسال می شود تا وی درباره صحت و سقم قرار صادره نظر دهد.

در نهایت این مقام قضایی با ملاحظه محتویات پرونده با قرار مجرمیت صادره توسط دادیار پرونده موافقت می کند. در نیجه با صدور کیفرخواست علیه متهم، پرونده اخیر به مجتمع قضایی صالح ارسال می شود.

در ادامه دادگاه نیز وقت رسیدگی تعیین و در همان جلسه رسیدگی به شرح زیر مبادرت به صدور رای می کند:

در خصوص شکایت خانم زهرا. به طرفیت آقای حمیدرضا. در خصوص مزاحمت تلفنی با عنایت به شکایت شاکی مبنی بر مزاحمت های شبانه روز مشتکی عنه برای وی و خانواده اش و گزارش مرجع انتظامی و دفاعیات بلاوجه متهم به استناد ماده 641 قانون مجازات اسلامی به چهار ماه حبس محکوم می شود. رای صادره حضوری و 20 روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر در محاکم تجدیدنظر استان تهران می باشد.

در خصوص نکات این پرونده و رای صادره باید اذعان داشت که اولا ماده 641 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375 (بخش تعزیرات) که کماکان به قوت خود باقی است، مقرر می کند: <<هر گاه کسی به وسیله تلفن یا دستگاه های مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت کند، علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات، مرتکب به حبس از یک تا شش ماه محکوم خواهد شد>>.

<<هر گاه کسی به وسیله تلفن یا دستگاه های مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت کند، علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات، مرتکب به حبس از یک تا شش ماه محکوم خواهد شد>>

همچنین ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 ماده 14 قانون تاسیس شرکت مخابراتی ایران مصوب سال 1366 بیان می کند: <<هر کس وسیله مخابراتی در اختیار خود را وسیله مزاحمت دیگری قرار دهد یا با عمد و سوءنیت ارتباط دیگری را مختل کند، بار اول پس از کشف، ارتباط تلفنی او به مدت سه ماه همراه با اخطار کتبی قطع و تجدید ارتباط مستم پرداخت هزینه های مربوطه خواهد بود.

برای بار دوم پس از کشف، ارتباط تلفنی او به مدت سه ماه همراه با اخطار کتبی قطع و تجدید ارتباط مستم تقاضای مشترک و پرداخت هزینه های مربوطه خواهد بود و برای بار سوم شرکت مخابرات ارتباط تلفنی وی را به طور دایم قطع و اقدام به جمع آوری منصوبات تلفن کرده و ودیعه مربوط به مشترک را پس از تسویه حساب مسترد خواهد کرد>>.

در پرونده فوق علاوه بر ا که متهم به مدت چند ماه نیز تلفنش قطع شده و پس از تقاضای وی و پرداخت هزینه های مربوط مجددا وصل شده، اما این موضوع نیز باعث پشیمانی وی نشده است و به کرات به مزاحمت های خود ادامه داده است که این امر منجر به تحمل چهار ماه حبس شده است.

مزاحمت تلفنی چیست؟

مزاحمت تلفنی عبارت است از یک فعل عمدی آگاهانه که به محض کشف، ملاک مسئولیت کیفری مزاحم شناخته می شود و مرتکب طبق قانون باید پاسخگوی عمل ناشایست خود باشد. در اینگونه موارد مزاحم با استفاده از تلفن یا سایر وسایل مخابراتی، بدون جهت، ضمن اشغال خط تلفن متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی، موجبات اذیت و آزار و سلب آسایش طرف دیگر را فراهم کند.
مزاحمت های تلفنی به صور گوناگون صورت می گیرد:
1.سوت کشیدن، سکوت و سپس فوت کردن در گوشی بدون وقفه.
2.فحاشی و حرفای رکیک نثار مخاطب کردن و گاه خبرهای کذب و غیر واقعی به مخاطب دادن و تهمت های ناروا زدن که ممکن است عواقب وخیمی دربر داشته باشد.
3.دادن خبرهای کذب و تکان دهنده که بعضا باعث شوک آنی یا سنکوپ شدن آرامش خانواده ها را بر هم مخیزند ، غوغا برپا میکند و عزا و ماتم ایجاد می کند.

نحوه پیگیری مزاحمت های تلفنی به چه صورت است؟
اول باید این مزاحمت ها از طرف مردم اعلام شوند؛ به این صورت که مشترک ابتدا باید تشخیص دهد که فرد، مزاحم تلفنی است. متأسفانه چون شماره ای که روی دستگاه های نمایشگر شماره تلفن می افتد در مخابرات ثبت نمی شود، وجهه قانونی ندارد و نمی توان به استناد آن فردی را مؤاخذه کرد.
به همین دلیل، مشترک باید به مرکز تلفن محل خود مراجعه کند. فرمی به او به نام درخواست کشف مزاحم داده می شود، مشترک باید این فرم را کامل کند و تحویل دهد. سپس برای فرد سیستم کامپیوتری تعریف شده و روی خط تلفنش نرم افزاری فعال می شود. پس از آن به مشترک آموزش هایی داده می شود تا زمانی که فرد مزاحم تماس گرفت او کد مخصوصی را وارد کند و شماره فرد مزاحم ثبت شود. ظرف 24ساعت فرد شناسایی می شود و از طرف اداره با او تماس می گیرند و برایش اخطاریه فرستاده می شود. بار اول تلفن مزاحم برای یک هفته قطع می شود، بار دوم 3 ماه و بار سوم تلفن قطع شده و از او سلب امتیاز می شود.
مواردی که مزاحمت محسوب نمی شود
براساس آیین نامه مربوط به مزاحمت های تلفنی که به اپراتورهای تلفن همراه ابلاغ شده، ارسال پیام کوتاه به مقصد مشترکان تلفن همراه در صورتی تخلف محسوب می شود که موجب مزاحمت مشترک شده باشد و شاکی بتواند موضوع مزاحمت را با دلایل قانونی اثبات کند.
بنابراین مواردی مانند ارسال پیام های تبریک، تبلیغی و پیام هایی با مضامین اجتماعی و فرهنگی و حتی ی نمی توانند مشمول عنوان مزاحمت تلقی شوند؛ مگر آنکه براساس رویه های مشابه در زمینه تلفن ثابت حجم پیام های ارسالی در عمل باعث عدم امکان استفاده مشترک از وسیله مخابراتی وی شود.
مواردی که مزاحمت محسوب می شود
همچنین مواردی مانند ارسال پیام های توهین آمیز، استفاده از الفاظ، کلمات و تصاویر مستهجن، فحاشی، افتراء و توهین به مقدسات با شکایت شاکی خصوصی قابل پیگری است و می تواند منجر به قطع ارتباط و در صورت تکرار لغو اشتراک شود.
مواردی که قابل پیگیری نیست
متن پیام ارسال شده از سوی ادارات امور مشترکان قابل دسترسی و ارائه نیست؛ تاریخ مزاحمت نباید مربوط به قبل از مراجعه مشترک باشد، مکالمات نیز نباید دو طرفه باشند.
مجازات مقرر در قانون برای مزاحمان تلفنی
اگر در اثر ارتکاب عمل مزاحم ، شخص متحمل ضرر و زیان مادی شود، در این صورت مطابق قوانین جاری کشور، شاکی می تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه های حقوقی به همراه دلایل اقدام کند، هرگاه دادگاه متهم را مجرم بداند مکلف است ضمن صدور حکم جزایی نسبت به مطالعه ضرر و زیان مدعی خصوصی نیز حکم صادر نماید و هرگاه نیاز بیشتر به تحقیق پیرامون ورود خسارت مدعی خصوصی باشد ، پس از رسیدگی لازم مطابق ماده12 قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه های عمومی و انقلاب مصوب 79 نسبت بهصدور حکم اقدام کنند.
همچنین دیگر حقوقدانان بر این امر اعتقاد دارند که کسانی که از نیمه شب به بعد به وسیله اعمالی از طریق تلفن سلب آسایش دیگران کنند و این مزاحمت موجب خسارت مالی یا جانی گردد، مطابق با قانون مسئولیت مدنی و قانون جزا، حسب مورد تعقیب خواهند شد وحتی اگر کسی عمدا ویا با سوء نیت به وسیله تلفن خبر فوت یکی از نزدیکان شنونده را به او بدهد واین خبر موجب مرگ یا مرض شنونده شود ، مطابق با قانون جزا مجازات خواهد شد و حسب مورد تا حد اعدام هم قابل کیفر خواهد بود.
وجود کمیسیون های رسیدگی به مزاحمت های تلفنی در مخابرات
در ماده 641 قانون مجازات اسلامی تصریح شده است: هرگاه کسی به وسیله تلفن با دستگاه های مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت نماید، علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات، مرتکب به حبس از یک ماه تا شش ماه محکوم خواهد شد.
از این ماده استنباط می شود که علاوه بر مجازات قانونی، مقررات خاص شرکت مخابرات هم درباره مزاحمین اعمال و مشمول مقررات و ضوابط حاکم بر شرکت مذکور در کمیسیون های رسیدگی به مزاحمت های تلفنی خواهند بود.
در نظریه شماره 816/7 مورخ 2/2/73 اداره حقوقی وزارت دادگستری آمده است: درمورد مزاحمت تلفنی چنانچه عمل مشتکی عنه (یعنی کسی که از او شکایت شده) صرفا مزاحم تلفنی باشد و توام با جرم دیگری مانند فحاشی و استعمال الفاظ رکیک نباشد.
رسیدگی به موضوع حسب تبصره2 ماده 14 تیرماه 65 قانون تاسیس شرکت مخابرات ایران با شرکت مخابرات بوده که با احراز مزاحمت به قطع تلفن مزاحم اقدام می کند، اما چنانچه مزاحمت تلفنی همراه با جرایم دیگر از قبیل فحاشی یا تهدید باشد، رسیدگی به بزه ارتکابی با دادگاه های عمومی محل خواهد بود.
مزاحمت تلفنی همراه با توهین، تهدید و افترا از مصادیق تعدد جرم است
هر کس وسیله مخابراتی در اختیار خود را وسیله مزاحمت دیگری قرار دهد یا با عمد و سوء نیت ارتباط دیگری را مختل کند، برای بار اول پس از کشف، ارتباط تلفنی او به مدت یک هفته همراه با اخطار کتبی قطع و تجدید ارتباط مستم پرداخت هزینه های مربوطه خواهد بود برای بار دوم ارتباط تلفنی او به مدت سه ماه همراه با اخطار کتبی قطع و تجدید ارتباط مستم پرداخت هزینه های مربوطه و تقاضای مشترک خواهد بود و برای بار سوم، شرکت، ارتباط تلفنی وی را به طور دایم قطع و اقدام به جمع آوری منصوبات تلفن کرده و ودیعه مشتری را پس از تسویه حساب مسترد خواهد کرد.
از آنجا که کیفر مرتکب جرم مزاحمت تلفنی علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات در صورت شکایت شاکی حبس از یک تا شش ماه خواهد بود (ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی)، به نظر می رسد که در صورت گذشت شاکی تعقیب کیفری و اجرای مجازات متوقف نخواهد شد به دلیل این که این جرم از جرایم عمومی است و ماده ۷۲۷ قانون مجازات اسلامی این جرم را در عداد جرایم قابل گذشت احصا نکرده است.
در پایان باید این نکته را متذکر شد که مزاحمت ها، به مشکلاتی که برای خانواده ها ایجاد می کنند محدود نمی شود، بلکه آتش نشانی ،موسسات تاکسی تلفنی، غذاخوری هایی که مشترکان تلفنی دارند، پلیس110، 1 وغیره را هم شامل می شود و این امر مجازات های سنگین تری را می طلبد که قوه مقننه باید در رفع این نقیصه و وضع قانون شدیدتری برآید و شرکت مخابرات سخت گیری های دیگری را جهت پیشگیری اعمال کند.